‘We moeten beseffen hoe goed wij het hebben’

Gastblog door Dagnery Pikerie,
basisarts, ANIOS Gynaecologie & Verloskunde

DagneryPikerie

De 25-jarige Dagnery Pikerie – geboren en getogen op Curaçao – is pas afgestudeerd als arts. Ze studeerde Geneeskunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam en volgde haar keuzecoschap (tropengeneeskunde) op een heel bijzondere plek: een ziekenhuis in een klein dorpje in Tanzania. Het werd een onvergetelijke ervaring.

In haar blog neemt Dagnery je mee op reis.

Verwachtingen

Twee maanden lang was ik in Haydom (een klein dorpje in Tanzania) voor een keuzecoschap tropengeneeskunde. Tanzania is een land in Oost-Afrika waar ongeveer 25% van de bevolking in armoede leeft. Voordat ik aan mijn reis naar Tanzania begon, keek ik met een vleugje onzekerheid vooruit naar wat me te wachten stond. Ik hoopte dat deze ervaring mijn blik als toekomstige dokter zou verbreden.

‘In Tanzania zijn de middelen beperkt. Ik leerde zelfs om mijn eigen echo-gel te maken’

Eenmaal aangekomen

Op mijn eerste dag kreeg ik een rondleiding in het ziekenhuis en stond ik met verbazing te kijken. Het contrast met Nederland was meteen groot. Het was er niet schoon en er hing een onaangename geur in de lucht, de kamers lagen vol patiënten, er lagen nog patiënten in de gangen, er waren primitieve infuuspalen, hele oude bedden etc.

Creatieve oplossingen…

In Tanzania zijn er beperkte middelen en ze maken het beste van de situatie. Ik heb gezien hoe er creatieve oplossingen gevonden werden om zorg te bieden aan patiënten. Zo heb ik zelfs geleerd hoe ik mijn eigen echo-gel moet maken.

…maar ook fouten

Maar ik heb aan de andere kant ook gezien dat het er erg slecht aan toe kan gaan. Ik heb verpleegkundigen hun nodige werk helaas niet zien uitvoeren. Patiënten die slechte zorg kregen terwijl het anders had gekund. Je ziet mensen overlijden die het in Nederland wellicht wel hadden gered. Je ziet fouten die voorkomen hadden kunnen worden. Als buitenstaander kan je hier weinig aan doen en in het begin is het erg lastig om dit te accepteren.’

‘De artsen werken 7 dagen per week’

De diagnose burn out? Vergeet het maar, dat kennen ze niet in Tanzania. Hoewel het er niet altijd op lijkt alsof ze er met hun hoofd en hart bij zijn, werken de artsen 7 dagen per week (al zijn de constante theepauzes heilig!). De Tanzaniaanse coassistenten kregen extreem veel verantwoordelijkheid vergeleken met coassistenten in Nederland.

Cultuur
Cultuur speelt een belangrijke rol in het vormgeven van de zorg. In Nederland heb je een individualistische cultuur met de nadruk op respect voor de autonomie (zelfstandigheid) van de patiënt. In Tanzania behandel je tot het laatste moment, een patiënt 99 jaar mag bijvoorbeeld nog naar de intensive care. Hoewel de intensive care daar helaas niet zoveel voorstelt als in Nederland.

‘Patiënten in Tanzania spreken de artsen niet tegen’

24/7 familie naast het bed

Wat erg mooi is, is de saamhorigheid binnen de Tanzaniaanse cultuur. In Tanzania krijg je geen eten van het ziekenhuis, maar zit er 24/7 een familielid naast het bed van de patiënt om ze te wassen en zelf gekookt eten te geven (als er tenminste geld is voor eten). Patiënten vinden alles best en klagen niet, omdat ze niet beter weten. Ze spreken de dokter niet tegen. Dit is anders dan in Nederland, waar iedereen van tevoren op Google heeft gekeken.

‘Er is veel saamhorigheid binnen de Tanzaniaanse cultuur’

Naar de lokale genezer

Wat ik ook veel zag is dat patiënten veel te laat professionele medische hulp zochten; door geldgebrek, lange reisafstanden en geen vervoer en omdat ze eerst naar de lokale genezer gaan.

‘Veel zieke mensen hebben geen geld voor professionele zorg’

De beschikbaarheid van middelen heeft invloed op de patiëntenzorg. Zo is er in het ziekenhuis in Haydom geen apparaat voor een MRI-scan en kan bijna niemand zich een CT-scan veroorloven.

Geen zorgverzekering

Mensen hebben vaak geen zorgverzekering en moeten alle zorg zelf betalen, al zijn de zorgkosten daar veel minder dan in Nederland. Een opname kost 4 euro per dag en een keizersnede 30 euro. Veel mensen kunnen dit alsnog niet betalen en worden dan in het ziekenhuis gehouden tot ze het betalen.

‘Verplicht het ziekenhuis blijven totdat de rekening betaald wordt’

Naar de patiënten toe

Tijdens outreach (gratis hulpverlening voor patiënten die zelf niet naar een ziekenhuis kunnen komen) reisden we met de verpleegkundigen in een busje van het ziekenhuis naar afgelegen dorpjes. Daar deden we o.a. de controles van zwangere moeders en de kindjes.

In Nederland zou je bij een controle een cardiotocogram (CTG) en een echo kunnen maken, daar gebruiken ze een houten zelfgemaakte ‘fetoscope’ om op de buik van de moeder te zetten en te luisteren. Ik moest bloeddruk meten bij de zwangere vrouwen met een meter die helemaal kapot was terwijl ik levend opgegeten werd door muggen.

‘De weegschaal voor de baby’s hangt aan een boom’

Wegen en vaccineren

De baby’s werden gewogen en gevaccineerd. Hoe ze gewogen worden is ook zeer bijzonder om mee te maken. De weegschaal wordt aan een boom gehangen, de moeders verpakken de baby in kitenge (stof) en hangen de baby’s aan de weegschaal aan de boom.

Mee-eten

Er werd na afloop van het ‘spreekuur’ van je verwacht dat je met de lokale lunch mee-eet. Het eten is heel simpel en wordt buiten bereid op een vuurtje. Niet per se lekker, maar het is respectloos om je bord niet leeg te eten.

‘Tijdens mijn weken chirurgie mocht ik erg veel handelingen zelf doen’

Chirurgie

Tijdens mijn weken chirurgie mocht ik erg veel handelingen zelf doen. Bijvoorbeeld een orchidectomie (testikels weghalen), een chest tube plaatsen, het gezicht van een 6-jarig kind hechten, incisies maken, veel hechten (billen, balzakken, buik) en een surgical debridement uitvoeren (dode huid wegsnijden).

Wondinfecties en complicaties

Hoewel de meeste patiënten aan multipele (meervoudige) antibiotica zitten als voorzorg, heb ik vele postoperatieve wondinfecties en complicaties gezien door de onhygiënische omstandigheden.

Gynaecologie

Tijdens mijn weken gynaecologie merkte ik echt een contrast met de Nederlandse zorg. In Nederland heb je meteen een klacht te pakken als er snel een episiotomie (een knip) tijdens de bevalling wordt gezet, zonder eerst goed met de patiënt te overleggen. In Tanzania werd het gedaan zonder maar iets aan de vrouw te vragen.

‘Een knip zetten tijdens de bevalling gebeurt in Tanzania zonder overleg met de vrouw’

Levensdoel

Vrouwen hebben niet eens de optie tot pijnstilling. Vrouwen zien bevallingen en kinderen krijgen als hun doel in het leven en iets dat gewoon moet gebeuren. De meeste mannen zijn niet bij de bevalling. Vrouwen krijgen vaak meer dan 5 kinderen en beginnen al vanaf een jonge leeftijd. In deze cultuur ben je als zorgverlener blij als je een vrouw weer het ziekenhuis uit stuurt zonder een keizersnede litteken en met een gezond kind dat geen extra zorg thuis nodig heeft.

‘Nog geen kinderen op mijn leeftijd? “Pole sana for you” (wat jammer voor je)’

De artsen vroegen vaak aan de Nederlandse coassistenten of je getrouwd was en al kinderen had gezien onze leeftijden. Als je nee zei, dan werd er geantwoord met “pole sana for you” (wat jammer voor je).

Veel geleerd

Mijn tijd in Haydom is transformerend en een eye-opener geweest. De zorg in Nederland of op de eilanden kan zeker altijd beter, maar we moeten beseffen hoe goed wij het hebben.

Ik had geen betere afsluiting van mijn studententijd kunnen hebben dan deze ervaring. Ik heb veel geleerd van het meelopen in een compleet ander zorgsysteem en het leren werken met beperkte middelen. Ik denk dat elke geneeskundestudent minimaal een keer een ander zorgsysteem moet hebben meegemaakt, dan wat je gewend bent.

And after…Kilimanjaro?

Na afloop van het coschap ben ik nog 2 weken gaan reizen in Tanzania, want Zanzibar en een safari kunnen natuurlijk niet ontbreken. Maar nu ik helemaal gewend ben aan de pole pole lifestyle (alles kan langzaam), sla ik de Kilimanjaro beklimmen even over.

Nu is het tijd om te genieten en uit te rusten voor de mooie uitdagingen die mij te wachten staan vanaf september als recent afgestudeerde dokter!

 

Meer weten over Dagnery? Volg haar op Linkedin, Instagram en Facebook.